Editie 7 | Het onmogelijke schuldenprobleem van Amerika
In deze editie schrijf ik over de rijzende rentekosten van Amerika, die het land dwingen om steeds meer schulden op zich te nemen. Een probleem zonder oplossing voor de machtigste economie ter wereld.
Geachte aandeelhouders,
Deze gloednieuwe editie van de aandeelhoudersbrief staat in het teken van de belangrijkste schuldenberg ter wereld. Dan heb ik het natuurlijk over die van de Verenigde Staten van Amerika. Je hebt ongetwijfeld weleens over dit fenomeen gehoord.
Op het moment van schrijven klokt de overheidsschuld van de Verenigde Staten in op 31,3 biljoen dollar. Dat levert een duizelingwekkend getal met twaalf cijfers achter de komma op. De grote vraag is natuurlijk wat dit betekent en in hoeverre die gigantische schuldpositie zorgelijk is. Daar gaan we vandaag samen induiken.
In het bovenstaande overzicht vallen meteen enkele zaken op. Zie bijvoorbeeld de schuld per inwoner van 93.914 dollar en de schuld per belastingbetaler van 247.882 dollar. De focus van deze editie ligt echter op het overheidstekort van ruim 1 biljoen dollar en de verhouding tussen de schulden en het bruto binnenlands product (BBP) van de Verenigde Staten.
De schuld-BBP-verhouding is vanaf 1960 opgelopen van 52,15 naar 121,15 procent. Daarmee vormt deze schuldenberg een steeds groter percentage van het inkomen van de Verenigde Staten. Dat zorgt voor stijgende rentekosten, wat op zijn beurt grotere overheidstekorten veroorzaakt en Amerika vervolgens dwingt om meer schulden op zich te nemen.
Amerika zit in een negatieve spiraal die het land steeds verder in de schulden drukt. Daardoor moet het land een steeds groter deel van zijn inkomen spenderen aan rentebetalingen om de schulden te onderhouden. Maar goed, de inleiding duurt alweer veel te lang. Wat gaan we vandaag doen?
We nemen de negatieve schuldspiraal onder de loep
We bespreken de mogelijke oplossingen
We sluiten af met de impact van deze ontwikkeling op mijn portfolio
De belangrijkste grafiek van dit moment?
Het schuldenprobleem van de Verenigde Staten laat zich het beste samenvatten in de onderstaande grafiek van de US Congressional Budget Office. In mijn ogen is dit de belangrijkste macro-economische grafiek van dit moment. Wat je in deze grafiek ziet is de ontwikkeling van het jaarlijkse Amerikaanse overheidstekort als percentage van het BBP.
Wat we kunnen zien is dat de US Congressional Budget Office (CBO) voorspelt dat het jaarlijkse Amerikaanse overheidstekort richting 2051 oploopt tot ongeveer 14 procent van het BBP. Dat overheidstekort bestaat uit het primaire overheidstekort (paars) en de rentekosten (blauw).
Het primaire overheidstekort wordt gevormd door het verschil tussen de inkomsten (o.a. belastingen) minus de uitgaven (o.a. leger, gezondheidszorg, scholing). Het is belangrijk dat je ziet dat de rentekosten een steeds groter deel van het groeiende jaarlijkse tekort vormen.
De rentekosten zijn in dit geheel de olifant in de kamer waar niemand naar durft te kijken. Overigens is deze voorspelling van de CBO gebaseerd op een scenario waarin we niet te maken krijgen met recessies, crises, oorlogen en eventuele virusuitbraken of andere problemen.
Het gaat dus om een behoorlijk optimistische voorspelling, die op zichzelf al een heel duister beeld voor de toekomst schetst. Vanaf 2027 verwacht de CBO al dat de rentekosten hoger worden dan het primaire overheidstekort om daarna compleet de pan uit te rijzen.
Ondanks de vergrijzende bevolking, wat de uitgaven voor de gezondheidszorg zal opdrijven, verwacht de CBO dat de rentekosten zelfs boven alle medische uitgaven uitstijgen. Nogmaals, hierbij gaan zij ook nog eens uit van een scenario waarin de economie zonder problemen blijft voortkabbelen.
De rente stijgt
Tot voor kort kon de Verenigde Staten profiteren van de historisch lage rentes. De gemiddelde rente die het land over zijn schulden betaalt ligt op ongeveer 2,07 procent en is stijgende. Dat stijgen heeft te maken met de renteverhogingen van de Federal Reserve om de inflatie te bevechten.
Langzaam maar zeker lopen de oude schuldverplichtingen van de Verenigde Staten af en moeten ze herfinancieren tegen de hogere rente, die momenteel rond de 4 procent ligt. Hoe langer de Federal Reserve de rente op het huidige niveau houdt, hoe meer de rentekosten van de Verenigde Staten oplopen.
Uiteindelijk resulteert dat in een gigantische politieke druk op de Federal Reserve om de rente te verlagen. Na verloop van tijd komt er een moment dat het Congres moet snijden in zaken als zorg en defensie om de rentekosten te betalen. Op dat moment gaan populistische politici en realistische centrale bankiers met elkaar botsen.
De politiek zal lagere rentes eisen en roepen dat de centrale bank de economie kapotmaakt. Als het erop aankomt is Washington de baas en verwacht ik dat de Federal Reserve en zijn voorzitter Jerome Powell buigen voor de politiek. Op termijn verwacht ik om die reden weer rokende geldprinters, renteverlagingen en meer inflatie.
De Amerikaanse overheid als bedrijf
In dit gedeelte van de aandeelhoudersbrief duiken we dieper in op de financiën van de Amerikaanse overheid. Dit kan een tikkeltje droog worden en het is niet essentieel om de kern van deze editie te begrijpen. Heb je geen zin in cijfers, sla dit gedeelte dan vooral over. Goed, laten we beginnen.
De beste manier om het rentekosten-probleem van de Verenigde Staten te begrijpen is door het land als een bedrijf te zien.
95 procent van de inkomsten van de Verenigde Staten komen binnen in de vorm van simpele belastingen, individuele en bedrijfsmatige belastingen. De overige 5 procent bestaat uit zaken als schenkbelasting, boetes en dergelijke.
Net als een normaal bedrijf moet de VS genoeg inkomsten genereren om zijn uitgaven te betalen. Momenteel stevent Amerika echter af op een tekort van 1 biljoen dollar.
Voor een overheidstekort zijn in feite twee oplossingen
Bezuinigen
Lek dichten met extra schulden
Bezuinigen ligt politiek gevoelig en is voor de zittende macht niet aantrekkelijk. Dat kan er immers voor zorgen dat zij de volgende verkiezingen verliezen. Wat je dan ook vaak ziet is dat overheden kiezen voor optie twee, het lek dichten met extra schulden.
Net als bij een bedrijf zorgt het verhogen van de schulden voor een lager vertrouwen van de markt. Hoe hoger de schulden ten opzichte van het inkomen, hoe lager de kans dat een bedrijf aan zijn schuldverplichtingen kan voldoen.
Meer schulden → zorgt voor slechtere schuld-inkomensverhouding → investeerders wensen een hogere rente op de schulden → waardoor de tekorten toenemen → wat ervoor zorgt dat de overheid nog meer schulden op zich moet nemen → waardoor uiteindelijk een negatieve schuldspiraal ontstaat.
Voor 2022 schat de US Congressional Budget Office de inkomsten van de Verenigde Staten op 4,8 biljoen dollar. Daar staan momenteel ongeveer 4,5 biljoen dollar aan uitgaven tegenover.
$4,8 biljoen aan belasting - $3,7 biljoen aan rechten en toeslagen - $800 miljard aan defensiekosten = 300 miljard dollar
Dat betekent dat er dit jaar 300 miljard dollar overblijft voor de rentebetalingen. Het probleem is dat de Verenigde Staten op dit moment jaarlijks 400 miljard dollar aan rentekosten uitgeeft. Onder de streep levert dat een tekort van 100 miljard dollar op.
Dit jaar is de rente naar 4 procent gestegen en de Federal Reserve is nog niet klaar. Hoe langer de rente op dat niveau blijft, hoe meer schulden Amerika moet herfinancieren tegen die hogere rente.
Stel dat de totale schuld van 31,1 miljard dollar straks tegen een gemiddelde rente van 3 procent in de boeken staat, dan is de Verenigde Staten jaarlijks 939 miljard dollar aan rentekosten kwijt.
Dat is ruim 500 miljard dollar meer dan de huidige 400 miljard die ze aan rentekosten betalen. Voor dit jaar zou dat een tekort van ruim 600 miljard dollar opleveren. Als ze dat gat moeten dichten met extra schulden, dan lopen de rentekosten in het jaar daarna nog verder op.
Zo ontstaat langzaam die negatieve schuldspiraal waar we eerder over spraken.
Het enige wat de Federal Reserve hiertegen kan doen is de rente verlagen. Dat levert echter weer het inflatieprobleem op, waardoor de rente weer omhoog moet. Zodra de rente stijgt, gaan de rentekosten weer omhoog en moet de rente omlaag. Simpel gezegd: Amerika zit in een hele zorgelijke vicieuze cirkel.
Een onmogelijke spagaat
In werkelijkheid ligt het complexer dan de simpele rekensom die ik hierboven maak. De realiteit is wel dat de Verenigde Staten op dit punt in de val zit en niet aan de negatieve schuldspiraal kan ontkomen.
Uiteindelijk moet het kiezen tussen inflatie of bezuinigen. Bezuinigen zorgt voor een gigantische druk op de broze economie en is politiek niet populair. Mensen verliezen hun banen en dat veroorzaakt een hoop ellende waar niemand op zit te wachten.
Inflatie is ook niet gezellig, maar is wel een manier om het probleem zo lang mogelijk onder het tapijt te schuiven. Om die reden verwacht ik dat men kiest voor inflatie en dat het niet lang duurt voordat de rente zakt en de geldprinters weer beginnen te loeien.
De rest van de wereld
Overigens is Amerika niet het enige land met dit probleem. Sinds het loslaten van de goudstandaard in 1971 zijn we begonnen aan een monetair experiment. Een experiment waarin geen enkele valuta ter wereld - in ieder geval niet officieel - gedekt is door goud.
Als gevolg daarvan zijn centrale banken over de hele wereld aan een soort race naar de bodem begonnen. De rente ging wereldwijd steeds verder omlaag, om de economieën te stimuleren en zoveel mogelijk te produceren. Wereldwijd gaan de schulden door het dak.
Niet alleen qua nominale bedragen, maar ook ten opzichte van het BBP. Uiteindelijk is dat laatste de belangrijkste. In principe is het prima als je schulden stijgen, zolang je inkomen maar op dezelfde voet of liever iets sneller stijgt. Helaas is dat niet het geval doorbreekt de schuld-BBP-verhouding overal ter wereld door kritieke grenzen heen.
De Federal Reserve is dus niet de enige centrale bank ter wereld die voor deze onmogelijke puzzel staat. Het zal mij benieuwen wat de centrale bankiers uit de hoge hoed toveren om de boel in goede banen te leiden. Ik ben in ieder geval allesbehalve jaloers dat ik geen oplossing voor dit probleem hoef te verzinnen.
We hebben jarenlang geleend van toekomstige generaties en betalen daar nu collectief de rekening voor. “There is no such thing as a free lunch”, Milton Friedman in 1975.
De consequenties voor mijn portfolio
De grote vraag is natuurlijk hoe we ons portfolio moeten beschermen tegen toekomstige inflatiegolven. Voor Willem Middelkoop, een specialist op het gebied van economische geschiedenis en beleggen in goud, is het antwoord simpel: koop datgene wat de overheid niet kan printen.
In principe ligt dat aan de basis van mijn strategie. De Amerikaanse dollar is op dit moment nog de grote koning op het financiële wereldtoneel. Het grootste deel van de internationale handel en schulden is uitgedrukt in dollars. Dit maakt dat mensen bij ellende (recessies/crises) in eerste instantie vluchten naar de Amerikaanse dollar.
Dit jaar toonde de dollar zijn spierballen door gigantisch te stijgen ten opzichte van andere fiatmunten en risico-assets als aandelen en bitcoin. Als de recessie uitbreekt verwacht ik nog één laatste vlucht naar dollars. Zodra de Federal Reserve op die recessie reageert met lagere rentes en geldprinterij, verwacht ik een vlucht naar harde assets.
Om die reden houd ik momenteel 50 procent van mijn inkomensreserves aan in zowel euro’s als dollars. De overige 50 procent investeer ik in zaken als bitcoin, fysiek goud, in mijn ogen ondergewaardeerde aandelen en kijk ik momenteel ook naar kunst (daarover later meer).
Ik verwacht dat de markten nog één laatste klap omlaag krijgen, voordat we weer omhoog kunnen kijken. Zeker weten doe ik het echter niet, waardoor ik kies voor deze 50/50 verdeling. Uiteindelijk is beleggen een spelletje van kansberekening en is het naar mijn idee niet slim om al je eieren in hetzelfde mandje te stoppen.
Vanwege de negatieve schuldspiraal waar de Verenigde Staten in lijkt te zitten is het onvermijdelijk dat fiatmunten als de Amerikaanse dollar op termijn hun waarde verliezen. Met de tijd probeer ik dan ook zoveel mogelijk vermogen op te bouwen in assets die de overheid niet kan printen.
Dit was het alweer voor deze editie van de aandeelhoudersbrief. Voordat ik helemaal afsluit wil ik nog de aandacht vragen voor het volgende…
David van Ineveld
Enkele jaren geleden liep ik David van Ineveld tegen het lijf bij Crypto-Insiders, een platform waar wij destijds allebei werkzaam waren. Voor mijn gevoel was er meteen een klik, omdat wij in grote lijnen op dezelfde manier over beleggen nadenken. Beleggen is voor ons beiden een spelletje van de lange termijn.
Macro-economische, geopolitieke en fundamentele analyse vormen de basis van onze beslissingen. Het interessant aan David is dat hij deze kennis combineert met technische analyse. In principe trekt technische analyse mij niet, omdat het vooral gebaseerd is op de korte termijn.
David combineert zijn fundamentele analyse echter met technische analyse, wat hem tot een analist maak die ik graag volg. Mocht je daar ook interesse in hebben, dan kan ik je van harte zijn succesvolle YouTube-kanaal aanbevelen, waar hij regelmatig diepgaande analyses deelt.
Disclaimer: ik heb eigenlijk ook geen idee waar ik mee bezig ben. Zie mijn verhalen dan ook vooral als een vorm van vermaak en zeker niet als beleggingsadvies. Het volgen van mijn handelingen is volledig op eigen risico. De kans is aanwezig dat al je zuurverdiende spaarcenten in rook opgaan als je mijn dwaze ideeën kopieert. Wees dus voorzichtig en doe mij niet na.